Morfin (yun. Μορφεύς; Μορφέας) — xaş-xaşın terkibinde olan opiumun (tiryek) esas alkoloidi. Tebabetde en qüvvetli tebii ağrıkesici kimi istifade edilir.


== Tarixçesi ==
Morfin ilk defe 1804-cü ilde eczaçı Fridrix Vilhelm Adam Sertürner terefinden Almaniyanın Paderborn şeherinde elde edilmişdir. Fridrix Vilhelm Adam Sertürner elde etmiş olduğu bu maddenin adını qedim yunan mifologiyasında tanrı Hipnosun oğlu yuxugetiren tanrı Morfeyin adından götürmüşdür. 1848-ci ilde ise Avqust Lavrenti terefinden onun düzgün molekul formulu teyin edilmişdir. Morfin inyeksiya iyneleri 1853-cü ilden tetbiq edilmeye başlanılmışdır. Amerikada vetendaş müharibesi dövründe geniş istifade edilmesi neticesinde 400 min insan "ordu xesteliyine" (morfin asılılığı) düçar olmuşdur. 1874-cü ilde Londonun Müqeddes Mariya hospitalının nezdninde olan tibb mektebinde çalışmış ingilis kimyaçısı Rayt Alder terefinden morfinden hal-hazırda heroin kimi tanınan diasetilmorfin sintez olunmuşdur.


== Alınma menbeyi ==
Morfin ve onun diger alkoloidleri tebietde xaş-xaş, stefaniya bitkilerinde tesadüf olunur. Esasen biosintez yolu ile adı çekilen bitkilerden daha doğrusu terkibinde olan durğun sud mayasından (tiryek südünden) alınır: L-tirozin → L-DOFA → retikulin → salutaridin → tebain → kodein, bu keçidler müvafiq fermentlerin tesiri ile baş verir. Morfin praktiki olaraq kükürd ve oksalat turşularının kömeyi ile bioloji materialdan suyun sıxışdırıb çıxarılması (isole edilmesi) metodu esasında elde edilir.


== İstinadlar ==