Reşid Behbudov Kimdir? Reşid Behbudov Müğənni Haqqında Məlumat
Reşid Mecid oğlu Behbudov (1 [14] dekabr 1915, Tiflis, Tiflis quberniyası – 9 iyun 1989(1989-06-09), Moskva) — Azerbaycan müğennisi, SSRİ xalq artisti (1959), SSRİ ve Azerbaycan SSR Dövlet Mükafatları laureatı, Sosialist Emeyi Qehremanı, Azerbaycan ve Dağıstan MSSR-ın xalq artisti, Gürcüstan SSR-ın emekdar incesenet xadimi.
== Heyatı ==
Reşid Behbudov 1915-ci il dekabrın 14-de Tiflisde eslen Şuşalı xanende Mecid Behbudov Behbudalı oğlunun ailesinde dünyaya gelmişdir. Anası Firuze Vekilova ise Qazax rayonunun Yuxarı Salahlı kendinin Vekilovlar nesline mensub idi.
Uşaq yaşlarından mekteb xorunda oxuyan Reşid 1933-cü ilde Demiryolu Texnikumuna daxil olmuşdur. Tehsili dövründe telebe öz fealiyyet orkestrinde çalışmışdır.
Herbi xidmeti zamanı ordu ansamblının solisti olan Reşid Behbudov herbi xidmetden sonra Tiflis estrada qruplarından birinde solistlik edir ve tezlikle bestekar A.Eyvazyanın rehberlik etdiyi Ermenistan Dövlet Caz orkestrinde solistliye başlayır. 1930-cu illerde Ermenistan Dövlet Opera ve Balet Teatrında klassik operaların xor sehnelerinde solo oxuyur. 1939-cu ilde hemin teatrın truppası ile birlikde Moskvada Ermenistan inceseneti günlerinde iştirak edir. 1942-ci ilde kollektivle birge Krım cebhesine yollanır. Hemin il Ermenistan dövlet caz orkestrinin terkibinde İranda qastrol seferinde olmuşdur.
1943-cü ilin sonunda Bakı kinostudiyasında Üzeyir Hacıbeyovun eyniadlı operettasının motivleri esasında çekilen "Arşın mal alan" filminde baş rola devet almışdır. 1944-cü ilde Azerbaycan Dövlet Filarmoniyasının yay salonunda konserti olmuşdur.
1945-ci ilde film efire çıxır ve çox tez bir zamanda neinki Azerbaycanda, bütün Sovet İttifaqında böyük populyarlıq qazanır. 1946-cı ilde bu filmdeki Esger roluna göre Reşid Behbudov "Stalin" mükafatı ile teltif olunur.
1949-cu ilde Budapeştde keçirilen Genclerin ve telebelerin Ümumdünya festivalında çıxış edir.
1946–1956-cı illerde Azerbaycan Dövlet Filarmoniyasının, 1953–1960-cı illerde fasilelerle M.F.Axundov adına Azerbaycan Dövlet Opera ve Balet Teatrının solisti, 1957–1959-cu illerde Azerbaycan Dövlet Konsert Ansamblının teşkilatçısı ve rehberi olmuşdur. 1966-cı ilden musiqi ve estrada senetinin caz, balet, pantomim kimi müxtelif janrlarını üzvi suretde birleşdiren Azerbaycan Dövlet Mahnı Teatrını teşkil etmiş ve ömrünün sonunadek onun solisti ve bedii rehberi olmuşdur.
Bütün Sovet respublikaları ile yanaşı Argentina, Bolqarıstan, Belçika, Çili, Çin, Efiopiya, Finlandiya, Hindistan, İran, İraq, İtaliya, Misir, Türkiye ve s. ölkelerde geniş repertuarla çıxış eden Rәşid Behbudov, Azerbaycan xalq mahnılarının ve Azerbaycan bestekarlarının vokal eserlerinin xarici ölkelerde populyarlaşmasında çox böyük rol oynamışdır. Rәşid Behbudov Hindistana seferi haqqında "Uzaq Hindistanda" kitabını yazmışdır.
Reşid Behbudov 1989-cu il iyunun 9-da Moskva şeherinde vefat etmişdir.
2015-ci il 14 dekabrda Heyder Eliyev Sarayında 100 illik yübileyi qeyd olunub.
== Ailesi ==
Ceyran Behbudovanın (1935-2017) heyat yoldaşı, müğenni Reşide Reşidin atası, Enver Behbudov ve Necibe Behbudovanın qardaşıdır.
== Mükafatları ==
"Gürcüstan SSR emekdar incesenet xadimi" fexri adı
"Dağıstan MSSR xalq artisti" fexri adı
"Azerbaycan SSR emekdar artisti" fexri adı
"Stalin" mükafatı (II derece) (1946) — Arşın mal alan filmindeki Esger roluna göre
"Azerbaycan SSR xalq artisti" fexri adı (20 iyun 1951)
"SSRİ xalq artisti" fexri adı (9 iyun 1959)
"Qırmızı Emek Bayrağı" ordeni (1 fevral 1966)
2 defe "Lenin" ordeni (6 yanvar 1976; 23 aprel 1980)
Azerbaycan SSR Dövlet mükafatı (1978)
Sosialist Emeyi Qehremanı (23 aprel 1980)
"Xalqlar Dostluğu" ordeni (13 dekabr 1985)
== Xatiresi ==
1991-ci ilde, Bakı şeherinde, keçmiş adı "Leytenant Şmidt küçesi" ve uzunluğu 2,16 km olan merkezi küçelerden biri, Reşid Behbudovun adına adlandırılmışdır.
19 oktyabr 1995-ci ilde, Reşid Bеhbudovun 80 illiyi ile elaqedar qerar qebul edilmişdir.
4 oktyabr 2016-cl ilde, adını daşıdığı küçede ve adını daşıdığı mahnı teatrının qarşısında abidesi ucaldılıb.
18 noyabr 2016-cı ilde, Azerbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Eliyevin iştirakı ile Azerbaycan Xezer Deniz Gemiçiliyi terefinden "Reşid Behbudov" süretli sernişin gemisi istismara verilmişdir.Reşid Behbudova hesr olunmuş poçt markaları
== Eserleri ==
== Filmoqrafiya ==
Arşın mal alan (film, 1945)
Doğma xalqıma (film, 1954)
Bextiyar (film, 1955)
Seadet yolu ile (film, 1956) (senedli film)
Azerbaycan medeniyyetinin baharı (film, 1959)
Romeo menim qonşumdur (film, 1963)
Abşeron ritmleri (film, 1970) (tammetrajlı musiqili-bedii televiziya filmi)-filmde iştirak eden
Toyda görüş (film, 1970) (senedli film)
Ürekden-üreye (film, 1970) (senedli film)
1001-ci qastrol (film, 1974)
Reşid Behbudov (film, 1975) (senedli film)
Azerbaycan elleri (film, 1976) (senedli film)
Neğmekar torpaq (film, 1981)
Reşid Behbudov (film, 1985) (senedli film)
Ürek neğmesi (film, 1989) (senedli film)
Absurdistan (film, 2008) (tammetrajlı bedii film)-ifasından istifade edilen müğenni
== İstinadlar ==
== Xarici keçidler ==
İzle
Reşid Behbudovun sirli ölümü
Seda — Reşid Behbudovun anım günüdür (09.06.2016)
=== Kitablar ===
Babayeva Meryem. Reşid Behbudovun senetkarlığı (ali musiqi mektebleri üçün ders vesaiti). Bakı: "Xezer Universiteti", 2012.
"Qarabağın görkemli şexsiyyetleri:Reşid Behbudov (1915-1989)". "Virtual Qarabağ" İKT Merkezinin resmi portalı (azerb.). virtualkarabakh.az. 2013. 2017-12-22 tarixinde orijinalından arxivleşdirilib. İstifade tarixi: 2014-10-14.
== Heyatı ==
Reşid Behbudov 1915-ci il dekabrın 14-de Tiflisde eslen Şuşalı xanende Mecid Behbudov Behbudalı oğlunun ailesinde dünyaya gelmişdir. Anası Firuze Vekilova ise Qazax rayonunun Yuxarı Salahlı kendinin Vekilovlar nesline mensub idi.
Uşaq yaşlarından mekteb xorunda oxuyan Reşid 1933-cü ilde Demiryolu Texnikumuna daxil olmuşdur. Tehsili dövründe telebe öz fealiyyet orkestrinde çalışmışdır.
Herbi xidmeti zamanı ordu ansamblının solisti olan Reşid Behbudov herbi xidmetden sonra Tiflis estrada qruplarından birinde solistlik edir ve tezlikle bestekar A.Eyvazyanın rehberlik etdiyi Ermenistan Dövlet Caz orkestrinde solistliye başlayır. 1930-cu illerde Ermenistan Dövlet Opera ve Balet Teatrında klassik operaların xor sehnelerinde solo oxuyur. 1939-cu ilde hemin teatrın truppası ile birlikde Moskvada Ermenistan inceseneti günlerinde iştirak edir. 1942-ci ilde kollektivle birge Krım cebhesine yollanır. Hemin il Ermenistan dövlet caz orkestrinin terkibinde İranda qastrol seferinde olmuşdur.
1943-cü ilin sonunda Bakı kinostudiyasında Üzeyir Hacıbeyovun eyniadlı operettasının motivleri esasında çekilen "Arşın mal alan" filminde baş rola devet almışdır. 1944-cü ilde Azerbaycan Dövlet Filarmoniyasının yay salonunda konserti olmuşdur.
1945-ci ilde film efire çıxır ve çox tez bir zamanda neinki Azerbaycanda, bütün Sovet İttifaqında böyük populyarlıq qazanır. 1946-cı ilde bu filmdeki Esger roluna göre Reşid Behbudov "Stalin" mükafatı ile teltif olunur.
1949-cu ilde Budapeştde keçirilen Genclerin ve telebelerin Ümumdünya festivalında çıxış edir.
1946–1956-cı illerde Azerbaycan Dövlet Filarmoniyasının, 1953–1960-cı illerde fasilelerle M.F.Axundov adına Azerbaycan Dövlet Opera ve Balet Teatrının solisti, 1957–1959-cu illerde Azerbaycan Dövlet Konsert Ansamblının teşkilatçısı ve rehberi olmuşdur. 1966-cı ilden musiqi ve estrada senetinin caz, balet, pantomim kimi müxtelif janrlarını üzvi suretde birleşdiren Azerbaycan Dövlet Mahnı Teatrını teşkil etmiş ve ömrünün sonunadek onun solisti ve bedii rehberi olmuşdur.
Bütün Sovet respublikaları ile yanaşı Argentina, Bolqarıstan, Belçika, Çili, Çin, Efiopiya, Finlandiya, Hindistan, İran, İraq, İtaliya, Misir, Türkiye ve s. ölkelerde geniş repertuarla çıxış eden Rәşid Behbudov, Azerbaycan xalq mahnılarının ve Azerbaycan bestekarlarının vokal eserlerinin xarici ölkelerde populyarlaşmasında çox böyük rol oynamışdır. Rәşid Behbudov Hindistana seferi haqqında "Uzaq Hindistanda" kitabını yazmışdır.
Reşid Behbudov 1989-cu il iyunun 9-da Moskva şeherinde vefat etmişdir.
2015-ci il 14 dekabrda Heyder Eliyev Sarayında 100 illik yübileyi qeyd olunub.
== Ailesi ==
Ceyran Behbudovanın (1935-2017) heyat yoldaşı, müğenni Reşide Reşidin atası, Enver Behbudov ve Necibe Behbudovanın qardaşıdır.
== Mükafatları ==
"Gürcüstan SSR emekdar incesenet xadimi" fexri adı
"Dağıstan MSSR xalq artisti" fexri adı
"Azerbaycan SSR emekdar artisti" fexri adı
"Stalin" mükafatı (II derece) (1946) — Arşın mal alan filmindeki Esger roluna göre
"Azerbaycan SSR xalq artisti" fexri adı (20 iyun 1951)
"SSRİ xalq artisti" fexri adı (9 iyun 1959)
"Qırmızı Emek Bayrağı" ordeni (1 fevral 1966)
2 defe "Lenin" ordeni (6 yanvar 1976; 23 aprel 1980)
Azerbaycan SSR Dövlet mükafatı (1978)
Sosialist Emeyi Qehremanı (23 aprel 1980)
"Xalqlar Dostluğu" ordeni (13 dekabr 1985)
== Xatiresi ==
1991-ci ilde, Bakı şeherinde, keçmiş adı "Leytenant Şmidt küçesi" ve uzunluğu 2,16 km olan merkezi küçelerden biri, Reşid Behbudovun adına adlandırılmışdır.
19 oktyabr 1995-ci ilde, Reşid Bеhbudovun 80 illiyi ile elaqedar qerar qebul edilmişdir.
4 oktyabr 2016-cl ilde, adını daşıdığı küçede ve adını daşıdığı mahnı teatrının qarşısında abidesi ucaldılıb.
18 noyabr 2016-cı ilde, Azerbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Eliyevin iştirakı ile Azerbaycan Xezer Deniz Gemiçiliyi terefinden "Reşid Behbudov" süretli sernişin gemisi istismara verilmişdir.Reşid Behbudova hesr olunmuş poçt markaları
== Eserleri ==
== Filmoqrafiya ==
Arşın mal alan (film, 1945)
Doğma xalqıma (film, 1954)
Bextiyar (film, 1955)
Seadet yolu ile (film, 1956) (senedli film)
Azerbaycan medeniyyetinin baharı (film, 1959)
Romeo menim qonşumdur (film, 1963)
Abşeron ritmleri (film, 1970) (tammetrajlı musiqili-bedii televiziya filmi)-filmde iştirak eden
Toyda görüş (film, 1970) (senedli film)
Ürekden-üreye (film, 1970) (senedli film)
1001-ci qastrol (film, 1974)
Reşid Behbudov (film, 1975) (senedli film)
Azerbaycan elleri (film, 1976) (senedli film)
Neğmekar torpaq (film, 1981)
Reşid Behbudov (film, 1985) (senedli film)
Ürek neğmesi (film, 1989) (senedli film)
Absurdistan (film, 2008) (tammetrajlı bedii film)-ifasından istifade edilen müğenni
== İstinadlar ==
== Xarici keçidler ==
İzle
Reşid Behbudovun sirli ölümü
Seda — Reşid Behbudovun anım günüdür (09.06.2016)
=== Kitablar ===
Babayeva Meryem. Reşid Behbudovun senetkarlığı (ali musiqi mektebleri üçün ders vesaiti). Bakı: "Xezer Universiteti", 2012.
"Qarabağın görkemli şexsiyyetleri:Reşid Behbudov (1915-1989)". "Virtual Qarabağ" İKT Merkezinin resmi portalı (azerb.). virtualkarabakh.az. 2013. 2017-12-22 tarixinde orijinalından arxivleşdirilib. İstifade tarixi: 2014-10-14.
