YenilərTrend Daxil ol
YenilərTrend
Kerimova Flora Elekber qızı (23 iyul 1941(1941-07-23), Bakı) — Azerbaycanın meşhur estrada, muğam ve opera müğenisi, aktrisa, Azerbaycan Respublikasının xalq artisti (1992) Milli Azadlıq Herekatı fealı, görkemli ictimai xadim. BMT yanında Ümumdünya Sülh Federasiyasının Sülh sefiri, Dünya Azerbaycanlıları Medeniyyet Merkezi İctimai Birliyinin (DAMMİB) vitse prezidenti, DAMMİB Qadınlar Şurasının sedri, İctimai Nezaret Koalisiyasının fexri üzvu, Şehid Anaları Komitesinin sedri (2018), hal hazırda vitse-prezidenti, Xocalı şeherinin Fexri Vetendaşı,Türk Dünyası Yazarlar ve Sanatçılar Vakfı-nın fexri üzvü.


== Heyatı ==


=== Erken illeri ===
Flora Kerimova 1941-ci il iyulun 23-de Bakıda anadan olmuşdur. Eslen anası Zümrüd xanım şuşalı, atası Elekber bey ise qebelelidir.
Fealiyyetini 13 yaşından bedii özfealiyyet kollektivlerinde başlayan Flora Kerimova hemin tarixden Azerbaycan Dövlet Filarmoniyasında ve diger medeniyyet saraylarında, dövlet tedbirlerinde çıxış etmişdir. 1950-ci illerden Azerbaycan Dövlet Tibb İnstitutunun "Çinar" reqs ansambllında, 1960-cı illerde Azerbaycan Teleradio Verilişleri Şirketinin ve Azerbaycan Dövlet Filarmoniyasının solisti olmuşdur. 1964-ci ilde Azerbaycan Milli Konservatoriyası nezdinde Musiqi Kollecini bitirmişdir. 1971-ci ilde Azerbaycan Dövlet Tibb İnstitutunu müalice işi üzte tam kursu bitirmiş, hekim ixtisasına yiyelenmişdir. 1977-ci ilde Bakı Musiqi Akademiyası vokal sinfini bitirmişdir.
İlk bestekarı şerqde ilk opera yazan qadın bestekar Şefiqe Axundova olmuşdur.
Yaradıcılığında klassik opera (nümune üçün "Qaynana" filminde Sevil (opera)-sindan Dilberin Ariyası), milli opera (1965-ci ilde Leyli ve Mecnun" (opera) operasında Leyli), xalq mahnıları, romanslar, bestekar mahnıları ve estrada janrlarına yüzlerle nümunelerin yer aldığı Senetkar, Azerbaycan Estrada janrının üç banisinden biridir (Reşid Behbudov, Mirze Babayev ve Flora Kerimova).
Azerbaycan Dövlet Opera ve Balet Teatrında ("Leyli ve Mecnun", Üzeyir Hacıbeyov) çıxış etmiş (1966), "Qanun namine" (1968) bedii filminde çekilmişdir.Esrarengiz ses tembrine sahibi olan Flora Kerimova beşer tarixinde dörd (4-cü) oktavanı aşan müğennilerdendir. Bu baxımdan Flora Kerimovanın diger bele fantastik sese malik müğennilerden (meselen İma Sumac ) ferqi ondadır ki, o neinki 4-cü oktavada vokaliz etmekle yanaşı (Nümune üçün Qız, oğlan ve şir (film, 1974)-de vokaliz), hetta bu yüksek notlarda oxuya da bilir. Onun sesi 4 oktavanı bütövlükde ehate etmesi (Kontraalt, Mezzo-soprano, Soprano, Koloratur soprano) ve bundan elave çox böyük ses çalarına malik olan senetkarın muğam ifa etmesi onu ifacı kimi unikallığıdır.
Hedden artıq hipertrofiya olunmuş edalet hissi, vetenperverliyi ve heç kime yarınmaq istemeyen xasiyyetine göre, Xalq artisti öz senet ömrünün demek olar ki, 3/4-ü qadağada keçirmişdir. Buna baxmayaraq "Qızıl Fond"-da en çox sayda eserler Flora Kerimovanın adı ile bağlıdır.
1960-cı illerin sonunda Süleyman Rehimovun Saçlı (roman) radio-tamaşaya qoyulur ve tamaşanın mahnılarını Fikret Emirov Flora Kerimovaya hevale edir.
Şefiqe Axundovanın Cefer Cabbarlının "Aydın" eserine (1965-ci il premyerası) Azerbaycan Dövlet Akademik Milli Dram Teatrı üçün yazdığı mahnın ifaçısı da Flora Kerimova olmuşdur.
1972-ci ilde Şefiqe Axundova yazıçı Süleyman Rehimovun eyni adlı povesti esasında İsgender Coşqunun librettosu üzre muğam-opera janrında Gelin qayası operasını yazmaqla şerqin ilk opera yazan qadın bestekarı kimi tarixe düşdü. Adı geden operanın ilk radio-tamaşası qoyulduqda ilk ifaçısı Rübabe Muradova ve Flora Kerimova olmuşdur. Opera sehnesinde qoyulduğu (premyerası 1974-cü il) zaman ise Flora Kerimovaya icaze verilmir.
Azerbaycan SSR Nazirler Soveti yanında Radio ve Televiziya Verilişleri Komitesinin tesis etdiyi "Xoruz Baba" radio-verilişi Flora xanımın sesi ile başlayırdı. Sovet uşaqlarının sevimlisi, meşhur aktyor Hüseynağa Sadıqovun (aktyor) aparıcılıq etdiyi bu veriliş 10 iller erzinde Azerbaycan radiosunda davamlı olaraq yayımlandı.
Bestekar Elza İbrahimova, xüsusi olaraq Flora Kerimovanın sesi üçün "Afet" operasını bestelemişdir.
Bestekar Mobil Babayev, Nüsret Kesemenlinin sözlerine 1990-cı ilde 20 Yanvar şehidlerine hesr etdiyi, "Ağlama torpağım, ağlama" adlı solistler, xor ve orkestr üçün 3 hisseli kantata yazmışdır. İfaçılar: Eliabbas Qedirov (qiraet), Flora Kerimova, Alim Qasımov, Rizvan Sedirxanov, Xor Cemiyyetinin xoru, AzTV estrada simfonik orkestri.
Repertuarında Azerbaycan bestekarlarının ekseriyyetinin ( Tofiq Quliyev, Şefiqe Axundova, Taleh Hacıyev, Fikret Emirov, Cahangir Cahangirov, Seid Rüstemov, Arif Melikov, Tofiq Ehmedov (musiqiçi), Süleyman Elesgerov (bestekar), Rauf Hacıyev, Oqtay Kazımov, Emin Sabitoğlu, Oqtay Recebov, Elza İbrahimova, İbrahim Topçubaşov, Vasif Adıgözelov, Mobil Babayev, Hacı Xanmemmedov, Ramiz Mirişli, Aydın Ezim Kerimoğlu, Xeyyam Mirzezade, Qember Hüseynli, Tofiq Bakıxanov, Ramiz Mustafayev, Telman Hacıyev (bestekar), Elekber Tağıyev, İbrahim Mirzezade, Neriman Ezimov, Nadir Ezimov, Neriman Memmedov (bestekar), Ağabacı Rzayeva, İsrail Kerimov, Eldar Mansurov, Elçin İmanov, Faiq Süceddinov, Eli Selimi, Siyavuş Kerimi, Tahir Ekber, Ruhengiz Qasımova, Cavanşir Quliyev, Sevda İbrahimova, Höküme Necefova, Sevda İbrahimova, Sevinc Qasımova, Etiqe Elekberova, Adil Bebirov, Nazim Qemerlinski, Şemsi Kerimov, Mehriban Ehmedova, Tamilla Memmedzade, Natiq Qezenferoğlu, Meryem Elibeyli, Aygün Semedzade, Xanım İsmayılqızı, Göher Hesesnzade ve b.) mahnıları yer tutur.
Şefiqe Axundova, Oqtay Kazımov, Emin Sabitoğlu, Elza İbrahimova kimi bestekarların mahnıları en çox Flora Kerimovanın ifasındadır.
Şairlerden Mikayıl Müşfiq, Bextiyar Vahabzade, Memmed Araz, Cabir Novruz, Fikret Qoca, Neriman Hesenzade, Nebi Xezri, Memmed İsmayıl, Nigar Refibeyli, Zeynal Cabbarzade, Eli Kerim, Medine Gülgün, Hüseyn Arif, Ramiz Rövşen, Vaqif Semedoğlu, Nüsret Kesemenli, Baba Veziroğlu, Vahid Eziz, Demir Gedebeyli, Oqtay Şamil, Paşa Qelbinur, Ziver Ağayeva, Refiq Zeka Xendan, Firuz Dilençi, Ramiz Heyder, Süleyman Rüstem, Eliağa Kürçaylı, Eli Tude, Mirvarid Dilbazi, İlyas Tapdıq ve digerlerinin şeirlerine mahnılar oxumuşdur. F. Kerimovanın yaradıcılığında İmadeddin Nesimi, Şah İsmayıl Xetai, Aşıq Alı kimi klassiklerin eserlerinede yer ayrılıb.
Xalq şairleri Musa Yaqub ("Benövşe etirli ses", "Senin zanbaq sesin" adlı şeyrleri), Bextiyar Vahabzade, Memmed Araz, Nüsret Kesemenli Flora Kerimova senetine şeirler, meqaleler hesr etmişler.
1993-cü ilde Flora Xelilzadenin F. Kerimova haqda yazdığı "Benövşe etirli ses" adlı kitabı cap olunmuşdur.
1993-cü ilde Ejder Ol-un Flora Kerimovaya hesr etdiyi “Sesinden tanınan” (publisistika) eseri çapdan çıxmışdır.
2008-ci ilde Yazıçı-publisist Mehriban Vezirin müellifi olduğu Azerbacan tarixinde "Deyişikliklere cesareti çatan örnek xanımlar" kitabına düşmüş 500 qadından biri Flora Kerimov olmaqla kitab çap olununmuşdur.Azerbaycan senetkarlarından ilk defe olaraq Flora Kerimova 1993-1994 -cü illerde Türkiyede geniş konsert proqramları ile çıxış ederek, Türkiyenin en prestijli musiqi proqramlarının qonağı olmuşdur. Hetta, Türkiyenin en esas musiqi teqdimat verilişinde (İlin Mahnısı) qonaq olmuşdur. O verilişde adeten Türkiyenin en önde olan senetkarları çıxış edirdi ve xariciler verilişin qonağı olmurdu.


== İctimai fealiyyeti ==
Flora Kerimova 1988-ci ilde ermeniler Qarabağda Topxana meşesini sındırıb Qarabağa torpaq iddiası qaıdırıb Azerbaycan torpaqlarına qarşı hücuma keçen zaman Bakıda Azadlıq Meydanında etirazını bildiren ilk qadın döyüşçü olmuşdur. Daha sonra Flora Kerimova 1989-1992-ci il Azerbaycan Azadlıq Meydan Herakatının en feal aktivistlerinden birine çevrildi. Azerbaycan Respublikasının Müsteqilliyinin elde olunması ve İstiqlaliyyetinin berqerar olunmasında Flora Kerimovanın evezsiz ve xüsusi xidmetleri olmuşdur.
Flora Kerimova 1990-cı il yanvarın 19-dan 20-ne keçen gece Rus Sovet Ordusunun hücumları erefesinde küçelere çıxaraq öz etirazını qorxmaz şekilde ifade etmişdir. Hemin vaxt Flarmoniyanın yanında toplaşan kütleye rus sovet tanklarından biri qefleten sürmüş her kes qaçaraq etrafa sepelenmişdir, tekce bir qadından başqa, kimki qollarını açaraq tankin düz önünde dayanmışdı ve O Flora Kerimova idi. Bu cesaretli hereketi ile Flora Kerimova tankı durdurmuş ve ikinci defe şehere daxil olmasının qarşısını almışdır. [1]
Flora Kerimova 2005-ci ilin parlament seçkisinde 42 saylı Sumqayıt ikinci seçki dairesinden Müsavat, Xalq Cebhesi ve Demokrat partiyalarının birleşdiyi "Azadlıq" blokunun namizedi olub. Müğenni hakimiyyet dairelerinin müdaxilesi neticesinde seçkide qelebesi oğurlanıb. Yerli mehkemeler onun şikayetini temin etmediyinden xalq artisti Avropa İnsan Hüquqları Mehkemesine üz tutub. 2010-cu ilde Avropa İnsan Hüquqları Mehkemesi xalq artisti Flora Kerimovanın şikayeti üzre qerar çıxarıb. Mehkeme Flora Kerimovanın Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasında nezerde tutulmuş bir çox hüquqlarının pozulduğunu tanıyıb. Qerara göre, Azerbaycan dövleti senetkara ümumen 59 min 100 avro tezminat ödemelidir..


== Mükafatları ==
1955-ci il Azerbaycanının gencer festivalın qalibi
1957-ci il Ali Sovetin fermani ile mükafat
1989-cu il Azerbaycan SSR emekdar artisti
1990-cı il "Odlar yurdu" Baki-90 Azerbaycan populyar musiqi festivalı larureatı
1992 Noyabr 17 Azerbaycan Respublikasının xalq artisti
1994-ci il ABŞ-ın Sülh ve Demokratiya İnstitutu terefinden İnsan hüquqları Müdafiesi Departamentinin “En mübariz müğenni” ve “İnsan haqlarının müdafieçisi” baş mükafatını almışdır.
1995 Sentyabr 29 Flora Kerimova "Derviş Marafonu" Xocalı şeherinin Fexri Vetendaşı adı verilib.
1996-ci il Türk Dünyası Yazarlar ve Sanatçılar Vakfı-nin fexri üzvü
2004-cü il Ümum Dünya Sülh Fedorasiyasinin üzvü
2010 sentyabr 9 "HOLLYWOOD SMILE IN BAKU-2010"
2015 Dekabrın 25 Dünya azerbaycanlılarının hemreyliyi günü ile bağlı Borçalı Cemiyyetinin teşkil etdiyi "Türklüye Xidmet Mükafatı"
2018 Dekabrın 26 Azerbaycan Cümhuriyyetinin 100 illiyine ve Dünya azerbaycanlılarının hemreyliyi günüe hesr edilmiş “Şems Milli Mükafatı”
2018 Oktyabrın 18-de "Şerefli Ömür" mükafatı
2019 Martın 4-de Flora Kerimovaya "Golden People Awards” milli mükafatı
2019-cu il 9 Dekabr Beynalxalq Humanistika İnstitutu İB-nin Sülh Sefiri


== Ailesi ==
Flora Kerimova üç defe aile qurub. İlk evliliyi İbrahim Topçubaşovla olub (bu evliliyiyinden övladı olmayıb).
Oqtay adlı oğlu ve Zümrüd adlı bir qızı var.


== Mahnı ifa etdiyi filmler ==
Böyük dayaq (film, 1962)
Payız konserti (film, 1962)
Qanun namine (film, 1968)
Azerbaycan elmi (film, 1969)
Menim universitetim (film, 1969)
İntizar (film, 1969)
Toyda görüş (film, 1970)
Abşeron ritmleri (film, 1970)
O qızı tapın (film, 1970)
Gün keçdi (film, 1971)
Kendimizin qehremanı (film, 1971)
Konsert proqramı (film, 1971) (I)
Heyat bizi sınayır (film, 1972)
Odlar yurdunun qızları (film, 1972)
Sovet Azerbaycanı (film, 1972)
Mahnı qanadlarında (film, 1972)
Qız, oğlan ve şir (film, 1974)
Azırbaycan teatrının 100 illiyi (1974)
Payız melodiyaları (film, 1974)
Şahzade-qara qızıl (cizgi film, 1974)
Pıspısa xanım ve Siçan bey (cizgi film, 1974)
Qeyri-adi ov (film, 1974)
Alma almaya benzer (film, 1975)
Mezozoy ehvalatı (film, 1976)
Şir evden getdi (film, 1977)
Toplan ve kölgesi (cizgi film, 1977)
Qayınana (film, 1978)
Sonrakı peşmançılıq (cizgi film, 1978)
Yollar görüşende... (film, 1979)
Sular qizi (1979)
Onun belalı sevgisi (film, 1980)
Neğmekar torpaq (film, 1981)
Seni axtarıram (film, 1981)
Evleri köndelen yar (film, 1982)
Ezablı yollar (film, 1982)
Bağışla (film, 1983)
Humayın yuxusu (cizgi film, 1985)
Senden xebersiz (film, 1985)
Xüsusi veziyyet (film, 1986)
Ah mehebbet, mehebbet (film 1987)
Sen hemişe menimlesen (film, 1987)
Analar ve laylalar (cizgi film, 1991)
Ağ atlı oğlan (film, 1995)
Göyler sonsuz bir denizdir. İkinci film. Züleyxa (film, 1995)
Göyler sonsuz bir denizdir. Birinci film. Leyla (film, 1995)
Bir cenub kendinde (film, 1997)
Arşın mal alan (film, 2002)
Qış nagili (film, 2002)
Ünvansız eşq (film, 2012)
Balta (film, 2015)
Qayınana (film, 2018)
Qan Qohumları (seral 2019)
Zeng (2020)


== Çekildiyi filmler ==
Qanun namine (film, 1968)
Toyda görüş (film, 1970)
Heyat bizi sınayır (film, 1972)
Yollar görüşende... (film, 1979)
Arşın mal alan (2002)
Qayınana (film, 2018)


== İştirak etdiyi filmler ==
Payız konserti (film, 1962)
Abşeron ritmleri (film, 1970)
Toyda görüş (film, 1970)
Konsert proqramı (film, 1971) (I)
Mahnı qanadlarında (film, 1972)
Payız melodiyaları (film, 1974)
Neğmekar torpaq (film, 1981)


== İstinadlar ==


== Menbe ==
M. Paşaoğlu. "Men taleleri oxuyuram" //Odlar yurdu.- 1992,- 20 noyabr.- № 32-33.- seh. 5.